Często się słyszy opinie o zdziczeniu obecnych czasów (takie, jak chociażby ta). Że ludzie zamieniają się w bezduszne maszyny do zarabiania, pięcia się po szczeblach kariery i konsumpcji. Że jesteśmy obłudni, przyjaciół dobieramy sobie tak, by mieć z nich jak największy zysk. Że kierujemy się tylko powierzchownością. Że coraz mniej w nas kultury osobistej. Że coraz mniej bezpiecznie jest na ulicach. Wreszcie, że jesteśmy manipulowani przez media.

Nie zgadzam się.

Nie zgadzam się zwłaszcza, kiedy mówią i piszą tak osoby młode – np. w moim wieku. Nie przeżyliśmy tych dawnych, cudownych lat. Nie mamy podstaw do ich subiektywnej oceny, nie mamy podstaw do stwierdzenia „kiedyś było lepiej”. Mamy za to dość obiektywny pogląd na minione czasy dzięki historii. Ta, jako pisana przez wiele osób pozwala odrzucić skrajności i dotrzeć do w miarę obiektywnego obrazu, jak to kiedyś było.

Niestety, zamiast dotrzeć do jakichś tekstów źródłowych, ludzie opierają swą opinię o dawnych czasach na tym, co wyczytali w literaturze pięknej.

Takim sposobem, czasy w których nie były praktycznie możliwe małżeństwa osób z różnych grup społecznych, a dziewczynki w wieku dziesięciu czy dwunastu lat były już dawno sprzedane jakiemuś przyszłemu mężowi w transakcji posag-za-pozycję-społeczną-tatusia stają się dla nieszczęśliwie zakochanych współczesnych wzorem czasów miłości.

Z pełnym szacunkiem dla Shakespeara i jego talentu, opierać wiedzę o jego czasach na jego dramatach to jak czerpać całą wiedzę o naszym świecie z serii Harlequinów.

Dawne czasy nie były też bezpieczniejsze. Podróż z miejscowości A do miejscowości B znakomita większość z nas może obecnie odbyć bez większych przygód. Oczywiście zdarzają się kradzieże, rozboje i morderstwa… Ale nie zdarzają się za każdym razem i każdemu! A jeśli nawet się zdarzą, bywa że Policja znajdzie i ukarze sprawcę. Czy tak było 200 czy 500 lat temu?

Ludzie pochodzą z brutalnego świata natury i agresja jest w nich gdzieś głęboko pod skórą zakorzeniona. Gdzieś czytałem nawet, że ludzka skłonność do niesnasek mogła powstać w czasie ewolucji dlatego, żeby „zmotywować” naszych praprzodków do rozbijania zbyt dużych grup łowieckich (dla których na ograniczonym obszarze zabrakłoby jedzenia) na mniejsze. Dlatego nie dziwmy się, że człowiek człowiekowi wilkiem. Kiedyś było gorzej. Głównym osiągnięciem naszej cywilizacji jest – wbrew pozorom – dość znaczne podniesienie bezpieczeństwa i dobrobytu (przynajmniej dla części ogólnoświatowej ludności).

A co do manipulacji przez media… Nie odnosicie czasem wrażenia, że głównym jej wynikiem są rzesze nastolatków, którzy dali się nabrać na telewizyjną bajkę o tym, jaki to świat jest zły? Przecież jedynym powodem tego, że codziennie słyszymy o czymś złym jest fakt, iż codziennie dostajemy wiadomości z całego świata. Szansa że 1 osobie z sześciu miliardów codziennie coś się stanie, są duże. Ale to nie znaczy, że zło dzieje się częściej niż kiedyś.